व्यक्तिवर्णनपर लावण्याही त्या व्यक्तींचे वैशिष्ट सांगताना दिसतात. जवळच्या व्यक्तीचं तिच्या गुण वैशिष्ट्यांसकट वर्णन करणाऱ्या लावणी रचना त्या वेळच्या शाहिरांनी केल्या आहेत. काही वेळा त्या व्यक्तीचे उदात्तीकरण केलेलेही आढळते. कधी अतिशयोक्तीपूर्ण लिहिले गेलेय.
रामजोशी बयाबाईचे चित्र रेखाटताना म्हणतो,
कविता इजसंगे रंगा आली नानाविध चाली
लीकाका वाणी काय परिक्षा झाली गाणार धाली।
तर दुसऱ्या बाजीरावाविषयी लिहिताना तो म्हणतो,
दाता शूर गुणज्ञ, दयार्णव, सत्यशील त्यापरी
नृपोत्तम कैचा पृथ्वीवरी
सदैव धर्म समृद्धी प्रतियुगी जो खलजन संहारी
तोच हा जाणा हर की हरी
दाता भगवद्भक्त, शूर हा गुणत्रये शोभला
धुंडिता याला मिळेना तुला
मग त्या भारत पुरुष तिघे त्या माजि भीष्म योजिला
परंतु न याचे उपमे दिला
या अशा लावणी रचनांमधून त्या विशिष्ट व्यक्तीविषयी माहिती उपलब्ध होते.
काही शाहिरांनी वेगवेगळ्या भाषेत लावण्यांची रचना केली आहे. रामजोशींनी संस्कृत, मराठी, हिंदी, कानडी भाषेत लावणी रचना केली अहे. भिन्न भाषांमधील शब्द त्यातील उच्चार वैचित्र्य एकत्र आणूनसुद्धा तालदृष्ट्या लावणी बिघडली नाही.
लावणी हा प्रकार प्रामुख्याने लोकरंजनासाठी असल्यामुळे त्यात विनोद येणंही स्वाभाविकच आहे. परशुरामाने दोन सवतीमधील भांडणं त्याच्या लावणीत रंगवली आहेत. 'दोन सवती भांडती पती भंगड भुंगा' यात त्यांचे काळे-गोरेपण वगैरेचा उल्लेख करून रंजकता वाढवण्याचा प्रयत्न केला आहे. काहींनी मुजऱ्याची लावणी लिहिली अहे. लावणीकारांनी परंपरा कळण्याच्या दृष्टीनं त्या उपयोगी पडतात. प्रादेशिकदृष्ट्या लावणी कुठे-कुठे निर्माण होत होती यांचे उल्लेख यात आढळतात.
या सगळ्या लावण्याच्या प्रकारांकडे पाहिले, तर त्यामधील वैविध्य लक्षात येते.
तरीसुद्धा लोकहो त्या काळी संतांना, पुराणिकांना, पंडित कवींना कीर्तनकारांना समाजात प्रतिष्ठा होती. तितकी प्रतिष्ठा नटाला वा लावणीकाराला कुणी दिली नाही. मनोरंजन इतकाच हेतू मानून लावणी थोडी खालच्या पायरीची मानली गेली.
पेशव्यांच्या काळात लावणी बहरली असं जरी मानलं, तरी त्या वेळी सुद्धा हरदास कीर्तनकारालालोकसंस्कृतीचा गाभारा ॥ ४६॥
