पान:लोक संस्कृतीचा गाभारा (Lok Sanskruticha Gabhara).pdf/30

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

कल्पना सर्वांसमोर ठेवतात. खेड्यापाड्यातली माणसं श्रद्धाळू अशी तिथली स्त्री तर देवावर हवाला ठेवून आयुष्य कंठणारी. हातून चांगली कर्मे घडावीत, त्यातून गाठीला पुण्य व्हावं मुलंबाळ सुखात राहावीत, संकट येऊ नयेत, आली तर त्या परमेश्वरानं त्यातून तारून न्यावं; अशी इच्छा करणारी. श्रद्धा जपणारी भाविकतेनं परमेश्वराचं स्मरण करणारी. हे स्मरण करण्यासाठी रोजच्या कामात खास वेगळा वेळ तिला काढता यायचा नाही. मग श्रमातच ओवीच्या रूपात परमेश्वराला साद घालणारी ही स्त्री वेगवेगळ्या ओव्यात त्याला गुंतवून ठेवते.

पहिली माझी ओवी  पहिला माझा नेम
तुळशी जवळी राम  पोथी वाची
दुसरी माझी ओवी  दुधाची भावना
लक्ष्मी नारायणा  विनंती माझी
तिसरी माझी ओवी  तिरकुटाच्या परी
ब्रह्मा विष्णुवरी  बेलपत्री
चवथी माझी ओवी   चवथीच्या चांदा
मोतीयाच्या भांगा  अंबाबाई
पाचवी माझी ओवी  पाची पांडवासी
पूजा आरंभीसी  विठोबाची.

 देवाचं मानुषीकरण करणं हे तर अनेक ओव्यांत दिसून येतं. देवांतले एकमेकातले संवाद मोठ्या विलोभनीयरीत्या ओवीत गुंफले आहे. विठ्ठल रखुमाई यांच्यातला संवाद अतिशय सुंदर रीतीनं एका जात्यावरच्या ओवीत आढळून येतो.

इठ्ठलाचे पाय रुखमिन मर्जीती लोण्यानं
खरं सांगा मही आण जनी तुमची कोण
इठ्ठल मनितो रुखमिनी नको पाप धरू
आपल्या आसऱ्याला जनी सुखाचं पाखरू
रुखमिन मनिती देवा तुम्हा लाज थोडी
गादी फुलाची सोडून वाकळाची काय गोडी
रुखमिन मनिती देवा तुमचा येतो राग
तुमच्या धोतराला जनिच्या काजळाचा डाग

 स्त्रीमधला मत्सर, नवऱ्यासंबंधीचं प्रेम हे जितकं सर्वसामान्य संसारात दिसतं, तसेच ते देवांच्या संसारातही मांडण्याचा प्रयत्न ही ओवी गाणारी स्त्री करते. जनीबद्दल विठ्ठलाला वाटणारं प्रेम आणिलोकसंस्कृतीचा गाभारा ॥ २९॥