पायली-पायलीचं दळण पहाटेच्या प्रहरी दळणं हे शक्तीचच काम असायचं; पण या शक्तीबाहेरच्या कामाचे श्रम न जाणवता पार पडण्यासाठी ओवी गाण्याची प्रथा खूपच विलोभनीय आहे, यात शंका नाही.
आपली आई इतकं दळण एकटी दळते आहे, हे पाहून तिची छोटी मुलगी हौसेने तिला मदत करण्याचा प्रयत्न करते. तेव्हा तिच्याशी ओवीतच तिची आई कानगोष्ट करते. मुलीची शक्ती बेताची आहे याची तिला जाणीव आहे; पण आपल्यावर प्रेम किती आहे हे पाहावे या भावनेनं ती तिला हलका हात लाव म्हणते आणि तिला हे झेपत नाही पाहून तिच्या कोवळ्या हातावर मायेची फुकर घालत म्हणते
त्या मुलीला पुढं दळण यायला पाहिजे म्हणून कदाचित ही आई तिला हात लावण्याची संधी देत असावी. कारण मुलीला वळण लागण्याचाही तो एक भाग असावा.
मुल पोटी असणं हे स्त्रीजन्माचं सार्थक अशी भावना रूढ आहे. बाळ हे स्त्रीचं उभे आयुष्य. त्याचं सगळं करण्यात तिला विलक्षण आनंद होतो. त्याला अंघोळ घालणं, झोपवणं यात तिला श्रम वाटत नाहीत. त्याच्या सहवासाची तिला ओढ असते.
सदर ओवीत जावळ असणारा बाळराजा खेळतो आहे. त्याचे कुरळे केस मागे सारताना गोऱ्या नाजूक हातातली राजवर्खी बांगडी चमकत आहे. असं सुंदर वर्णन या ओवीत आहे. बाळलीलांचं वर्णन तर काय करावं? ओवीत या बाळलीलांवरची खूपशी वर्णन मोठ्या मोहकतेनं येतात. जणू दृष्टीच्या चौथऱ्यासमोर त्या बाळलीला घडत आहेत असं वाटतं. याचं मुख्य कारण म्हणजे त्या पाठीमागचा त्या स्त्रीचा खरा अनुभव हेच आहे.
लोकसंस्कृतीचा गाभारा ॥ २५ ॥
