पान:मी भरून पावले आहे.pdf/21

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

 पण शेवटी शेवटी त्यांना बरं नसायचं, तिथल्या तिथेच त्यांचं सगळं व्हायचं, तेव्हा मात्र मला त्यांच्याबरोबर खावंसं वाटायचं नाही. किळस वाटायची आणि आजी मग तेव्हा समजून सांगायची त्यांना, 'कशाला बोलावता तिला? असं खाल्लं तर ती पण आजारी पडेल.' मी लहान असताना, झोपताना सुद्धा ते मला मांडीवरच घेऊन झोपणार, आपल्या अंथरुणातच मला झोपवणार. आई, आजी मला ओरडायला लागली, मारायला यायला लागली की मी धावून त्यांच्याचकडे जायची. ते आजीला लाख शिव्या देत. 'तुला कळत नाही, कशाला हात लावते?' अशा रीतीने आमच्या आजोबांची मी फार लाडकी होते. असंही ऐकलं होतं की माझ्या वडिलांवर सुद्धा ते फार खूष होते. पण वडिलांची एक सवय काय होती, तर ते मुंबईला असायचे. आजी, आजोबा पुण्याला असायचे. आई-वडिलांची आठवण त्यांना खूप यायची. पण कधी पत्रव्यवहार करायचे नाहीत. कधी जायचे नाहीत. कधी चार पैसे द्यायचे नाहीत. आणि मुळूमुळू बसल्या ठिकाणी रडायचे, की मला त्यांची आठवण येते. मग आम्ही त्यांना म्हणायचो, “कसं प्रेम आहे तुमचं? अहो, तुम्हांला आठवण येते तर पुणं जवळच आहे, जा आणि भेटून या." तर ते जायला मात्र तयार व्हायचे नाहीत.

 माझ्या शिक्षणाचा प्रश्न आलाच नाही, कारण माझ्या घरात शिकलेलीच माणसं होती. माझी आत्या शिकलेली होती.बी.ए.बी.टी. होती. त्या काळामध्ये बी.ए.बी.टी. उर्दू ट्रेनिंग कॉलेजची प्रिन्सिपॉल होती. तिचे मिस्टर होते डॉक्टर. डॉक्टर शेख सुलेमान, त्या काळात फार प्रख्यात डॉक्टर होते. फार दिलदार होते. लोकांना फार मदत करणारे होते. त्यांचं नाव खूप होतं आणि पैसे चिकार होते त्यांच्याकडे. त्यामुळे आमची दुसरी आत्यासुद्धा त्यांच्याच घरी राहायची. त्यांची मुलं सांभाळायची. आम्हांला शाळेत घातलं ते होतं अँग्लो उर्दू हायस्कूल. त्या शाळेची प्रिन्सिपॉल होती आमची काकी. आता आमची ही काकी म्हणजे कोण? त्या वेळी खान-पाणंदीकर जो विवाह झाला त्यातली मालिनीबाई पाणंदीकर ती आमची काकी. म्हणजे सुलभाताई पाणंदीकर ज्या एज्युकेशन डिपार्टमेंटच्या मुख्य होत्या त्यांची मोठी बहीण. काका काकू दोघंही बी.ए.बी.टी., टी.डी. (लंडन) आणि त्या काळामध्ये म्हणजे १९२७ साली त्यांचा गाजलेला विवाह. हिंदमुस्लिमाचा पहिला गाजलेला विवाह. दगडफेक होत असे. त्रास होत असे. राहाणं कठीण केलं होतं. आमची आजी-बिजी सांगायची ना! माझी आत्या हशमन त्या वेळी हुजूरपागेच्या बोर्डिंगमध्ये शिकत होती.

६ : मी भरून पावले आहे