गौराई गौराई काय दिसतय?
हिरामाणक्यांनी भरलेल घर दिसतय,
गौराई गौराई काय पाहतेस?
घरभर भरलेली समृद्धी पाहतेय.
गौर आणतानाची गाणीही अशीच असतात.
"गवराय आली गवराय आली'
"कोणत्या पावलान?"
"हळदी कुंकवाच्या"
"हिऱ्या माणकांच्या..."
गौर ही समृद्धी देणाऱ्या भूमीचे, सुफलनशक्तीने परिपूर्ण असलेल्या पवित्र अशा भूमीचे रूप असावे. 'गौर' म्हणजे तुळस. गौरीच्या काळात गायल्या जाणाऱ्या गीतात तुळशीचे संदर्भ विपुल प्रमाणात येतात.
रानामागली तुळस पानाफुलांनी भरली
जोडव्याच्या नादी गौर माझी लावली.....
बरवे रान कशाचे?
बरवे रान तुळशीचे
तुळस गुंफा जाळी लंका
जाळी जळो काजळ पडो
ते बाई काजळ आम्ही दोघी लावू
गौराईच्या माहेरी तांब्याच्या चुली.....
गौरी म्हणजे पृथ्वी. आठ वर्षांच्या मुलीत, स्त्रीत्वदर्शक बदल होण्यास सुरुवात होत असावी असा समज प्राचीन कृषिसमाजात असावा. हे व्रत भाद्रपदात येते. तेव्हा पिके बाळरूप असतात परंतु निसवण्याअगोदरची झळाळी त्यावर पसरलेली असते. पिके आणि समृद्धी, 'गौरी' रूपात असतात. तिची केली जाणारी ही पूजा असेल का? लक्ष्म्या वा गौरी व्रतात 'कुमारिके'स सन्मानपूर्वक भोजन दिले जाते. सवाष्णीही अर्थात असतातच.
