भुलाबाईच्या गाण्यातील काही विधिसंबद्ध कृती -
काही नमनगीतात, काही सामूहिक कृती मुली करतात, 'दुरून भुलाबाई नमस्कार' या ओळीला सर्व जणी भुलाबाईकडे तोंड करून नमस्कार करतात. तर पुढील ओळींच्या वेळी टिपरीवर टिपरी चढवून माहूरगड अभिनित केला जातो.
एका टिपरीवर उभे राहू
अस्मानीचा गड पाहू
गडावर गड बाई माहूर गड
तिथला सोनार कारागीर
या काही जागा सोडल्यास या गाण्यांतील विधिरूप शिल्लक राहिलेले दिसत नाही. भोंडला टिपऱ्यांवर खेळला जात नाही. भुलाबाई टिपऱ्यांवरच खेळली जाते. अक्षय्यतृतीयेला खानदेशात मुली टिपऱ्या खेळतात. टिपऱ्या गुजरातेतून इकडे आल्या असाव्यात. भिल्लनृत्यातही टिपरीनृत्य असते. भिल्ल ही आदिवासी जमात सातपुड्यात विशेषकरून आहे. भिल्ल आणि आहिराणी बोलीवर गुजरातीचा मोठाच प्रभाव आहे, हे सर्वज्ञात आहे.
गीतांचा ठेका आणि पावली -
भोंडला भुलाबाईची रचना, त्यातील आवर्तने म्हणण्याची विशिष्ट लय या बाबी वैशिष्ट्यपूर्ण असतात. या गीतांतील केवळ आशय महत्त्वाचा नसतो तर त्याचे आविष्कृत रूपदेखील लक्षणीय असते. त्याच्या आकलनासाठी ज्या नृत्याच्या अंगाने ही गाणी म्हटली जातात त्या संबंधीचा ऊहापोह करणे आवश्यक ठरते. त्याशिवाय भोंडला भुलाबाईच्या गाण्याच्या स्वरूपाने आकलन होऊ शकणार नाही. ही गाणी फेरात गायिली जातात. फेरात फिरताना मुली ठेक्याने पावली घेतात. ही पावली ४ मात्रांची असून २ ठेके येतात, १ आणि ३ मात्रांना ठेका येतो. १ ल्या मात्रेला उजव्या पायाच्या पंजाने ठेका देतात. हा पंजा डाव्या पावलाजवळ नेत ठेका दिला जातो. पायाचा ठेका आणि टिपरीचा ठेका एकाच वेळी दिला जातो.
या गीतातील ठेका आणि गीतातील आवर्तने जुळणारी आहेत. नृत्य आणि गीत यांच्या एकरूपतेचे हे निदर्शक आहे.
मात्र गुजराती गरब्यात टिपऱ्यांच्या ठेक्यांची जी विलक्षण धुंद लय आहे किंवा हालचालींमध्ये खटके घेण्याची जी पारंपरिक पद्धत आहे ती भुलाबाईच्या गाण्यात आढळत नाही. भुलाबाईच्या गाण्यांचा ठेका अतिशय संथ आणि ठाय आहे.
