भुलाबाईचे माहेर सोनारवाड्यात कसे? -
या ठिकाणी एक बाब मनात येते, शंकर हा सर्वसामान्यांचा देव आहे. खंडोबा, भैरोबा, भुलोबा ही शंकराचीच रूपे. त्यांच्या कृपेचा कळवळा सर्व स्तरांत पोहोचलेला असतो. खंडोबाची म्हाळसा 'वाणीण' आहे, तर बाणाई 'धनगरीण' आहे. 'पालाई' ही गवळण आहे. शंकर आणि भिल्लीणरूपी उमेच्या प्रेमाची कथा सर्वश्रुत आहेच. भुलाबाईच्या गाण्यातून येणारे दागिन्यांचे संदर्भ, सोनारवाड्याचे उल्लेख, भुलाबाईचे माहेर सोनारवाडा यातून काही नवा संकेत मिळू शकतो.
खडतर नाती -
माहेरी आलेल्या भुलाबाईच्या चित्रानंतर आंचेवर तापणाऱ्या दूधाचे आणि पिवळ्या सायीचे चित्र गाण्यातूनयेते. दूधावरची पिवळी साय, सुखसमृद्धी ओतप्रोत भरल्याचे सुचवते. भुलाबाई लेकीला साखळ्या लेवून जाण्याचा आग्रह होतो. पण ती म्हणते -
कशी लेऊ दादा?
घरी नंदा जावा
करतील माझा हेवा
नंदा घरोघरी
नणंद-भावजय, सासूसून, जावाजावा ही नाती 'खडतर' म्हणून ओळखली जातात. भावाबहिणीच्या निर्मळ प्रेमाचे प्रतिबिंब लोकसाहित्यात पाहावयास मिळते तसेच सासू नणंद यांच्या बद्दलच्या भावनांचे चित्र अत्यंत संयमाने रेखाटलेले दिसते.
उदा.-
१. सासरी वस वस नका करू सासूबाई
दारीच्या चाफ्यापाई दूर देशाची आली जाई
२. सासू हाय रागीट भारी
परपंचाची करती वडी
इथून करी लई तातडी
पल्याड मूळ धाडा..मी जाती बगा म्हायाराला
नंदा दुष्ट आठजनी
