कत नेहमी सांगत असत. परंतु ही हवा एकाच पदार्थाची केलेली नाही. इच्या- त्यांचे पाणी होते. परंतु आक्तिजन् वायूचे पाणी होण्या- मध्ये निरनिराळ्या प्रकारच्या हवा आहेत. मुख्य चार स किती प्रयास पडतात पाहा. परंतु हे चार वायु हवेत आहेत तरी ते वेगळे वेगळे ६७ हजार शेरांचा दाब घातला. आहेत. निळ्या रंगाच्या शाइत हळद टाकली असतां कांहींच परिणाम झाला नाही. शेवटी उण्या १५० तांबडी शाई होते. किवा अमूक दराची उष्णता अ- अंशांवर देखील हा वायु दाबला नाहीं. सली तर दोन प्रकारचं वायु अमूक प्रमाणाने एकत्र केले तर पाणी होते. परंतु मग पाण्यात किंवा तांब- कमी झाली की तिचे पाणी होऊन दहिवराच्या अथवा ड्या शाईत हे भाग अगदी मिसळून गेलेले असतात. पावसाच्या रूपाने खाली पडते. अशी स्थिति जर तशी गोष्ट पावशेर बाजरी व पावशेर जोंधळे एका ठि- आक्सिजन् वायूची असती तर थंड प्रदेशांत लोकांस काणी मिसळल्याने होणार नाही. असेच हवेचे आहे. जगतां आलें नसते. परंतु सर्वज्ञानी व दयाळू ईश्वराने हवमध्ये असलेले निरनिराळे वायु निरनिराळेच राह- कशी व्यवस्था केली आहे पाहा बरे! हा वायु अगदी असतां कधी एका ठिकाणी बाजरीचे दाणे ज्यास्त अ- हा वायु हवेत ठेवल्याने प्रभूने आमच्या सोयीचा के- सतील व कधीं जोधळ्याचे दाणे ज्यास्त असतील. त- वढा बंदोबस्त केला आहे. सेच हवेतील कांहीं वायु काही कारणांनी एकाद्या ठि- जसे एकाद्या घरांत पांच चार नौकर असतात आणि पदार्थाशी फार चमत्कारिक रीतीने मिसळतो. या पृ- ते आपापली कामे करतात तसे हे वायु आपापली कामें थ्वीवर जिकडे तिकडे आक्सिजन् सांपडतो. बिनचूक करतात. हे वायु कोणकोणती कामें कशी पांचवा वांटा याने भरला आहे. पाण्याचे नऊ भाग सन १८९2] बालबोधमेवा. १38 पली तरवार खाली फेंकून देऊन आपल्या मित्राजवळ | वाफ हे मुख्य वायु आहेत. यांतील पहिले दोन विशेष जाऊन आपला हात त्याकडे पुढे केला, व मोकळ्या आहेत तरी दुसरे दोन व आणखी काही वायु सर्व मनाने त्यास ह्मणाला कार्ल, माझी क्षमा कर, मी चुकलो. ठिकाणी कमी ज्यास्त हवेत सांपडतातच. यांतील बेस्ट्रम:-( त्याचा हात गच्च धरून) असे नाही. एकेकाविषयी थोडा विचार करूं. मीच चुकलो आणि तुझा राग चेतविला. आक्सिजन्. राजा:-(मोठ्या आनंदाने) बरे केले.सर्व शूर मनुष्यां- बाकीची सगळी हवा काढून टाकली तर आक्सि- चे भांडण याप्रमाणेच मिटावे. आतापासून जर तुमाला जन् वायूचे आवरण या पृथ्वीवर राहील. ते सर्व हवे- आपले शौर्य दाखवायाचे असेल तर आपल्या राजाचे च्या पाचव्या वाव्याने जड होईल. या वायूविषयीं एक मित्र न मारिता त्याच्या वैयांशी लढाई कराल तर गोष्ट ध्यानात आणायाची आहे. ती ही आहे की, फार बरे. माणसाच्या जीवास हा वायु फारच उपयोगी आहे द्वंद्वयुद्ध करण्याची रीत अगदी बंद झाली. आणि नावच मिळाले आहे. ह्या वर सांगितलेल्या गोष्टीपासूनच स्वीडन देशांतील इतका उपयोगी आहे की याला प्राणरक्षक वायु असे पुष्कळ वर्षे लोटल्यावर हे दोघेही तरुण अंमलदार जन- सर्व वायु अमूक प्रमाणाच्या थंडीत अमूक दाब कल होऊन वृद्धपणी आपल्या मुलास या गोष्टीचा हक- घातला असता बदलून त्यांचे पाणी होते. उष्णता मोजण्याची नळी पुष्कळांनी पाहिली असेल. तिच्यांत शून्य अंशावर पारा असला ह्मणजे उष्णता बहुतकरून सृष्टि आणि ईश्वर. काही नाही असे समजतात. परंतु उण्या अंशांवर देखील हे गणित नेतां येते. कित्येक ठिकाणी उण्या ८७ ( ८९ पृष्ठापासून चालू ). ४० अंशांपर्यंत थंडी मोजता येते. कांहीं वायु पवढा वेळ आमी हवेविषयी एकंदरीने विचार केला. उण्या अंशांवर थोडका दाब घातला ह्मणजे बदलून तरी या वायूवर हवेमध्ये ओलसर वाफ असते. उष्णता थोडी- सुपामध्ये बाजरी व जोंधळे घालून हालविले थंड ठिकाणी देखील आमांस श्वासाने आंत घेता येतो. जरी हा वायु अगदी थंड हवेत देखील वायुरूपाने बाटण्यासारखी व्यवस्था ईश्वराने कामवली आहे की, श्वास घेण्यास उपयोगी पडतो; तरी तो निरनिराळ्या हवेचा या वायूच्या एका घन- तात. करतात हे थोडे पाहूं. हवेत आक्सिजन्, नेत्रोजन , कार्बान आणि ओलसर राचे तीन चतुर्थांश आक्सिजन आहे. प्रत्येक झाडा- केले तर आठ भाग हाच वायु आहे. आमच्या शरी-
