याविषयी पुढे अधिक 20,0400 जे दोन वायु जळत्या पदार्थामधून निघतात ह्मणून शिकागो शहरांत इतकी नवी घरे झाली की ती डांच्या पानांत व डहाळ्यांत शिरतात. तेथे सूर्याच्या एकाला एक अशी लावली तर त्यांची साखळी ५१ मैल किरणांच्या साह्याने बदलून पानांत व डहाळ्यांत असे लांब होईल; ह्मणजे मुंबईहून कल्याण जितके लांब आहे बेमालूम होतात की, त्यांचे पुढे लांकूड बनते. आणि सविस्तर सांगायाचे आहे. हलीं आसिजन् वायूच्या गुप्त शक्तीविषयीं व ती कशी उघड होती. या वायूची शक्ति अशी उघड होण्यास एका गोष्टीची गरज आहे. ती ही की हवेतील उष्णता अमूक परि- कांहीं परिणाम घडत नाही. यावरून कोणास असे परंतु अमूक परिमाणाने ती वाढली की तो असा वस्तूंच्या वासावर अथवा रंगावर आसिजन् वायूचा असते तेव्हां आसिजन् वायु अगदी शांत असतो. वाटेल की हा वायु कांहींच काम करीत नाही. परंतु भडकतो की रानांची राने, घरे सगळीच जळून सिजन आपले सामर्थ्य दाखवितो. एका ठिणगीने भडकण्यास पाहिजे आहे तितकी सर्व हवेची किंवा खाक होतात. जितक्या मानाची उष्णता आक्सिजन जो प्रलय उडतो तो लक्ष्यांत आणा. जो आसिजन् जळाऊ पदार्थाची वाढण्यास नको. थोडक्या भागाची शांतपणे वाहतो आणि लोकांस समाधान देतो तोच जरी वाढली तरी पुरती. जळाऊ पदार्थाचा थोडासा भाग अधिक गरम होऊन पेटला ह्मणजे जी उष्णता कांहीं वषांमागे अशी समजूत होती की विस्तव | त्यापासून निघते ती अणखी जवळचा भाग पेटविण्यास सर्व पदार्थास एकाच परिमाणाची उष्णता आक- वस्तु जळाल्यावर तिचे वजन कां ज्यास्त भरते याचा सिजन भडकण्याय पुरत नाही. ही व्यवस्था ईश्वराने करून ठेवली आहे. ह्मणून आमचे केवढे कल्याण होते! आतां लोकांची अशी खातरी होत चालली आहे असे नसते तर आग किती लवकर लागते! अथवा काने असे शाबीत केले की जळण्याकडून आकसिजन्डीवरचा गूल पेटण्यास अगदी थोडी उष्णता पुरते. १७८३ मध्ये एका फ्रेंच शोध- विस्तव पेटविण्यास किती त्रास पडता! पाहा, आगका- इतर पदार्थाशी मिळतो. तो जळत्या पदार्थांशी मि- तितकीच सर्व पदार्थांस पुरती तर आमची कापडे,घरा- ळतो ह्मणून उजेड कां दिसतो हे पुढे सांगू. एथे तील सामान ही थोड्याशा घांसण्याने सहज पेट घेतीं. डोळ्यांवर इथर नांवाच्या प्रवाही पदार्थातून येऊन पडण्यास जितकी उष्णता पाहिजे तितकीच लांकडे को- दगड किंवा लोखंड तापून त्याशी आक्सिजन मिळ- ळसे पेटविण्यास लागती तर आमच्या स्वयंपाकास विस्तू कोणताही पदार्थ जळत असला ह्मणजे त्यांतुन | कसा मिळता? सन १८९2] बालबोधमेवा. १६६ रखी १८ तास भडकत होती. इतक्या अवकाशांत | दोन प्रकारचे वायु निघतात. त्यांस रंग स्वाद वगैरे २१०० एकर जमिनीवरची घरे जळून खाक झाली. काही नसते. लणून हे आमच्या लक्ष्यांत येत नाहीत. पुष्कळ दुकाने जळाली. सुमारे ६० कोटी रुपयांचा परंतु ते चिमण्यांतून वर निघून जातात, व हवेत मिस- माल जळाला व एक लक्ष लोक उघडे बसले. परंतु ळतात. जर आपण सर्व धूर एका ठिकाणी जमा आग विझते कोठे नाहीं तो लोक पुनः घरे बांधू लागले. करून धरला व त्याचे वजन केले तर ते लांक- आगीने बरीच जागा मोकळी केली होती. ह्मणून प- डाच्या वजनापेक्षा ज्यास्त भरते. याचे कारण असे हिन्यापेक्षा अधिक रुंद रस्ते झाले, व मोठाली सुरेख आहे की त्यांत आक्सिजन् वायु भरतीस असतो. घरे बांधण्यांत आली. दोन वर्षांत आगीचा पत्ता रा- हिला नाही. जगांतील सर्व ठिकाणच्या लोकांनी या वर सांगितले, ते काही वेळ हवेत इकडे तिकडे फिरन विपत्तींत पडलेल्या लोकांस साह्य पाठविले. त्यांस दीड तात. त्यांची जरी आह्मास आठवण होत नाहीं तरी त्याच्या दीडपट, अथवा पुण्यापासून दौंडाइतकी लांब जळण्याच्या उपयोगी पडते. किंवा नगरापासून दौंडाइतकी लांब होईल. आर. ए. यूम. थोडे पाहूं. सृष्टि आणि ईश्वर. ( १५० व्या पृष्ठावरून.) अशी गोष्ट नाही. कित्येक गोष्टी घडल्या तर आक्- अग्नीचा प्रवाह जिकडे तिकडे पोचवितो. ह्मणून काही पदार्थ आहे. आणि आग लागली ह्मणजे पुरते. तो जळाऊ वस्तूंतून बाहेर निघतो. परंतु एकादी विचार कोणी नीट करीनात. की,हे मत खोटे आहे. इतके सांगितले तरी पुरे, की हवेच्या लाटा आमच्या तात त्यांमुळे आमांस उजेड दिसतो. साधारण प्रकारची उष्णता माणाने वाढली पाहिजे.
