निर्मलासारखी भेदरहित निर्मल होईल तरच स्त्रीचं ‘निर्माल्य’ होणं थांबणार ना? |
सरोज चौगुले यांच्या दोन कथा सदर संग्रहात आहेत. परिमार्जन आणि ‘रुसवा फळाला आला' नावांनी चितारलेल्या या कथांपैकी ‘परिमार्जन कथेतील अमृता सुशिक्षित शिक्षिका आहे. पदरी मुलगी आहे. पाठोपाठ दोन मुली होतात म्हणून सुशिक्षित नवरा सोडचिठ्ठी देतो. अमृता जिद्दी. मुलींना शिकवते. नावलौकिक मिळवते. नव-याला पश्चात्ताप होतो. कथेच्या शेवटी चुकला पीर मशिदीत' तसा अमृताच्या स्त्रीभ्रूण हत्या विरोध अभियान' मध्ये सक्रिय होतो. पुरुष मानसिकता स्वावलंबन व स्वाभिमानाने बदलणारी अमृता नव्या युगाची दुर्गाच नाही का? ‘रुसवा फळाला आला'मध्ये शासनाने मुलींच्या विकासाच्या योजनांची पार्श्वभूमी आहे. ही कथा शासन योजनांविषयी सकारात्मक भावजागर व भावसाक्षरता रुजवणारी म्हणून उल्लेखनीय ठरते.
संजय खोचारेंची ‘शेजारणीची लेक' कथा अस्सल ग्रामीण कथेचा साज-बाज घेऊन अवतरली आहे. राम मेस्त्रींची ‘जननी' विचारगर्भ कथा होय. ‘अनामिक भीती' ही भैरवनाथ डवरी यांची कथा स्त्री मनावर असलेला मुलीच्या जन्माचा ताण स्पष्ट करते. कथेस मानसशास्त्रीय बैठक आहे. कथेतील सासरच्याचे हृदय परिवर्तन व राधेची तणाव मुक्ती म्हणजे पुरुषी मानसिकता बदल व स्त्री सन्मानाचे सकारात्मक द्वंद्वच! प्रा. हेमा गंगातीरकरांनी स्वागत कन्या जन्माचे' मधून कमळा नि सून या पात्रद्वयातून ‘सुनेला माया देणे, मुलाचा हट्ट सोडणे इ. विचार स्पष्ट झाले आहेत. यातील सरिताची भूमिका परिवर्तकाची ठरते. अनंत चौगले लिखित । ‘खजिना'कथा स्त्री-पुरुष लिंगाधारित जन्माची वैज्ञानिक उकल करणारी म्हणून महत्त्वाची ठरते. स्त्री जन्मास पुरुषच जबाबदार असल्याची ही कथा जाणीव जागृती करते. अज्ञान दूर करणारे लेखन म्हणून या कथेचे वेगळेपण आहे. प्रियांका कांबळे यांनी आपली कथानायिका लग्नाच्या बोहल्यावरून पळून जाऊन जिल्हाधिकारी बनून ज्या नाट्यमयरित्या गावी येते त्यातून शिक्षण हे स्त्री विकासाचे खरे साधन होय, याची प्रचिती देते. प्रत्येक कथाकारांनी आपापल्या शैलीने स्त्री भ्रूण हत्येविरुद्ध समाज जागर घडवून आणला आहे.
बाबूराव शिरसाट यांनी ‘मुली दुर्मीळ झाल्या हो' असा हकारा घालत केलेले कथांचे संपादन एक सामाजिक जाणीव होय. ती मध्ये स्त्रियांविषयीचा कळवळा आहे. त्यात गळाकाढूपणा नाही. असेलच तर सामाजिक ऋणातून
