पान:प्रशस्ती (Prashasti).pdf/169

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

आत्मा पवित्र असला तरी शरीर ओंगळ राहून गेल्याने साधनशुचितेचा प्रश्न उभा राहतो. जीवनात साध्य भव्य, दिव्य असून चालत नाही. साधनही पवित्र हवे. तर साहित्य अभिजात होते, याचे भान, संस्कार खलील पटेल यांनी जाणीवपूर्वक करून घ्यायला हवेत. त्यासाठी त्यांनी वि. स. खांडेकर, शरच्चंद्र चतर्जी, प्रेमचंदांसारखे साहित्य वाचायला हवे.

 ‘गजरा' कथासंग्रहातील कथांचा लेखक प्रामाणिक आहे. या कथांचे बीज दुस-या कुणी सुचविले. खलील पटेल यांनी त्याला शब्दरूप दिले... शब्दसंभार त्यांना दिला. ‘गजरा' कथा राम आणि रूक्सारची प्रेमकथा. ती मंदिरात सुरू होते आणि मजलिसमध्ये संपते. कथेला कितीही तात्त्विक मुलामा दिला असला तरी ती काल्पनिकच बनून राहते. कारण समाजात विधर्मी लोकांत सामंजस्य, उदारता अपवादानेच आढळते. या कथेचं बळ असेल तर कथा विस्ताराचं कौशल्य. खलील पटेल ही कथा इतिवृत्तात्मक, वर्णनात्मक पद्धतीनं ती लिहितात. कथेत पात्रांचा उपयोग करून कथेचा रोमान्स वाढवतात. ‘गजन्याचा उपयोग, प्रेम व भक्तीचं प्रतीक म्हणून करतात. कथेत जिज्ञासावर्धन आहे. कथाबीज कलात्मक रीतीने व्यक्त । होणं शक्य असताना, ते घडत नाही, याचं कारण लेखकाचा वाचन पैस तोकडा. हे सायास लेखन होय. कथाकार नवोदित असल्याने रियाज म्हणूनच या कथांकडे पाहावं लागेल. फार मोठ्या अपेक्षा करून कथालेखकाकडे पाहणे अन्यायकारक ठरेल. पहिला प्रयत्न म्हणून स्तुत्य पण विकासाची त्याला पूर्वअट लावावीच लागेल. या कथेवर नाटक, सिनेमा व्हावा अशी लेखकाची अपेक्षा दिसते. त्यात गैर काहीच नाही. पण त्यातूनही कथेचं रंजक चरित्र सिद्ध होतं. कथेतून लेखकाची संगीताची जाण स्पष्ट होते. मुस्लीम असून मंदिराच्या रीतीभाती लेखक चपखल वर्णन करतो. यातून लेखकाची अन्य धर्मीयांबद्दलची प्रीती, ओढ स्पष्ट होते. तो त्याचा जाणीव विकास म्हणूनही त्याचं सामाजिक मोल नाकारता येणार नाही. प्रेमकथेचा गाभा असतो अनिवार ओढ. रुक्सारच्या चरित्रातून ते पुरेपूर ओसंडताना दिसते. त्यातून कथा वाचनीय बनते.

 ‘उद्धार' लघुकथा आहे. ही किशोर आणि कविताची प्रेमकहाणी आहे. सर्वसामान्य कथा. गरिबी, संघर्ष, भाबडेपणा, परिस्थितीचा गैरफायदा घेणारे समाजातील वासनांध लांडगे यांच्या आवतीभोवती फिरणारी ही कथा वेश्यालयातून देवालयाकडे अग्रेसर होत सामाजिक होते. ऑर्केस्ट्राच्या माध्यमातून लेखकाने कथाविस्तार साधला आहे. इथेही लेखकाचं संगीत प्रेम, जाण स्पष्ट होते. वेश्येचा उद्धार करण्याच्या सद्हेतूने लेखक कथा

प्रशस्ती/१६८