वेळेच्या बाबतीत पक्के इंग्रज. त्यांनी मला सांगितलं होतं, 'देशमुख, या दोघांना तुम्ही सांभाळा. माझा फार वेळ घेतात व बोलत सुटले की थांबत नाहीत.'
आमदाराची तक्रार होती की, भावे साहेब हे प्रतिसाद देत नाहीत आम्ही भडाभडा बोलत असतो व ते शांतपणे आपल्या फाईली पाहात असतात.
माझी मात्र तारेवरची कसरत होती. दोन्ही बाजू योग्य रीतीनं सांभाळण्यासाठी मला माझ्या पूर्ण क्षमता कामाला लावाव्या लागत.
त्याबद्दल माझी काही तक्रार नव्हती. उलटपक्षी माझ्यासाठी हे आव्हान होत. ते मी स्वीकारलं होतं ते माझ्या कामावरील श्रद्धेपोटी. काही विशेष ध्येय मनी बाळगून मी त्या प्रशासकीय सेवेत बँकेची सुखासीन नोकरी सोडून आलो होतो व माझी त्यावरील श्रद्धा दृढमूल झाली, ती मला भेटलेल्या माझ्या पहिल्या कलेक्टरांमुळे. त्यांनी माझ्यावर जे संस्कार केले, ते आठ - दहा वर्षांनंतर आजही कायम आहेत. ते मला म्हणायचे ‘ही महसूल खात्यामधील नोकरी तशी म्हटली तर फार सोपी आहे; कारण सारे अधिकार आहेत व जनता लोकप्रतिनिधीही ते मानतात; पण त्याचा उपयोग करुन गोरगरीब, नाडल्यांचे काम करता आले तर त्या अधिकाराचा उपयोग; अन्यथा तो आज आपले बरेच अधिकारी त्यांना नाडून पैसे कमाविण्यासाठीच वापरतात. तसा , होऊ नयेस. यू आर माय प्रोबेशनर ऑफिसर... तो मला पुढेही सांगताना अभिमान वाटायला हवा, असंच तुझं वर्तन हवं!'
मूळचे संस्कार व त्यांच्या सहवासातील प्रशिक्षणाची दोन वर्षे यामुळे माझ एक कमिटेड व ध्येयवादी उपजिल्हाधिकारी अशी प्रतिमा बनलेली आहे.
पैसे कमवायची जशी नशा असते, तशी माझी चांगलं - अधिक चांगलं व कल्पक काम करण्याची नशा होती आणि त्यात मला समाधान होतं.
पण इतरांची वृत्ती ‘चलता है' अशी असल्यामुळे ही अडथळ्यांची शर्यत व्हायची. आपली गती कमी व्हायची.
काही वेळानं गायकवाड निघून गेले. भावे माझ्याकडे वळून म्हणाले, 'वेल व्हाट नेक्स्ट मि. देशमुख?'
