"गुड मॉर्निग सर, आय अॅम लान्सनाईक महादेव कांबळे - विनर ऑफ वीरचक्र मेडल इन बंगलादेश वॉर ...!"
तहसीलदार तरुण, पोरगेलेले होते. त्यांनी हस्तांदोलन करीत त्याला बाजूची रिकामी खुर्ची देऊ केली. ते दाजिबाला तितकंसं आवडलं नाही. त्याच्या टक्कल पडलेल्या कपाळावरचं आधीच असलेलं आठ्यांचं जाळं जास्तच विस्तृत झालं.
'महादेव कांबळे, तुम्ही एक सैनिक आहात. तुम्हाला यावर्षी किती भयानक दुष्काळ पडला आहे, हे मी सांगायला नको.' तहसीलदार बोलत होते. 'इथं या गावात कलेक्टर साहेबांनी रोजगार हमी योजनेअंतर्गत पाझर तलावाचं काम मंजूर केलं आहे. ते सुरू करणं आवश्यक आहे. कारण इथल्या मजुरांना काम नाही. त्यासाठी तुमची संमती हवी आहे. तुम्हाला भूसंपादन होऊन रीतसर मावेजा मिळेलच. पण नव्या नियमाप्रमाणे ऐंशी टक्के मावेजा आगाऊ मिळेल. मी स्वतः प्रयल करून तुम्हाला दोन महिन्यात तो मिळवून देईन. तरी आपण संमती द्यावी.'
'सर, याबाबतीत माझ्यावर घोर अन्याय झाला आहे' महादू म्हणाला, 'माझी अशी माहिती आहे की, या पाझर तलावाची अलाईनमेंट बदलण्यात आली आहे. त्यामुळे माझी पूर्ण जमीन बुडीत क्षेत्रात जातेय. मूळच्या अलाईनमेंटमध्ये केवळ अर्धा-पाऊण एकर जाईल, त्यासाठी माझी आजही तयारी आहे; पण या सरपंचाने - दाजिबा पाटलानं त्या डेप्युटी इंजिनिअरशी हातमिळवणी करून चक्क अलाईनमेटच बदलून टाकली आहे. त्यामुळे त्याची जमीन वा ते व माझी पूर्णपणे जाते, हा घोर अन्याय आहे माझ्यावर.'
तहसीलदार व बी.डी.ओ. दोघेही अवाक् होऊन महादूकडे पाहात राहिले. ताइकनु उठत दाजिबा म्हणाला, 'हे-हे समदं झुट हाय साहेब, यो कांबळे झूट बोलतोया. अलाईनमेंट विजेनिअर साहेब करतात, ती मह्यासाठी ते कामून बदलतील ? तुमास्नी तरी ते खरं वाटेल? तुमीच बोला साहेब, हे आक्रीत नाय वाटत?”
'कांबळे... बी. डी. ओ म्हणाले, हे खरं नाही वाटत. अशी अलाईनमेंट बदलून डेप्युटी इंजिनिअरला काय मिळणार आहे?'
'ते मी सांगायला हवं साहेब?" महादू म्हणाला. मग तो तहसीलदाराला उद्देशून म्हणाला, 'सर, तुम्ही तरुण आहात. डायरेक्ट मामलेदार झालेले आहात, ' म्हणून न्यायाची अपेक्षा करतोय मी तुमच्याकडून. मी पूर्ण जबाबदारीनं बोलतो आहे, खरंच असा प्रकार घडला आहे. तुम्ही चौकशी केली तर तुम्हाला ते दिसून येईल, ' असं मला वाटतं. माझं म्हणणं बरोबर असेल तर न्याय करा, चूक असेल तर तुशाल । जमीन घ्या.'
त्याच्या या स्पष्ट व निर्भीड बोलण्यानं तहसीलदाराचं मत महादूबद्दल अनुकूल झालं होतं. असे अलाईनमेंट बदलण्याचे प्रकार होत असतात, हे त्यांना अनुभवाने ठाऊक होतं. आणि त्या संबंधित डेप्युटी इंजिनिअरबद्दल ब-याच तक्रारी होत्या. पण
