धीक चांगले असतात असे कोणीही कबूल करील. यांत दिवसें दिवस अधिकाधिक सुधारणा होत जाईल असें अनुमान आहे. ताम्रपट पूर्वीचे आहेत तितकेच. आतां त्यांत भर पडण्याची आशाच नको. आमचे आलीकडील ताम्रपट म्हटले म्हणजे तांब्याच्या पत्र्यांवरून छाप घेण्याकरितां खोदून तयार केलेल्या प्रतिमा. हें काम करणारे लोक आपल्या देशांत फार थोडे आहेत. त्यांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत गेली तर आमच्या देशाचा पुष्कळ फायदा होणार आहे. शिक्के, मोर्तबें वगैरे खोदणारे लोक ठिकठिकाणीं आहेत; त्यांत हिंदुस्थानांतील जुन्या राजधान्यांतून त्यांची वस्ती अधिक आहे. दिल्ली शहरांमध्ये एकदोन घराणीं शिक्के कोरण्याविषयीं फार प्रसिद्ध आहेत. तसेंच अंबाला जिल्ह्यांत शाहाबाद गांवीं हरनामसिंग व प्रतापसिंग या नांवांचे दोन कारागीर आहेत. हे व अलीकडल्या प्रकारचें काम करणारे कारागिर लोक पूर्वी प्रमाणे नुसता नांवाचा शिक्का खोदून स्वस्थ न राहतां अकीक वगैरे दगडांवर साहेब लोकांची चित्रयुक्त मोर्तबें तयार करितात. मुंबईत चित्रशाळेत शिकून तयार झालेले कांहीं विद्यार्थी हल्लीं लांकडावर खोदींव काम तयार करून छापखानेवाल्या लोकांस विकतात. ही कला आमचे लोकांत आल्यास चांगली फायदेशीर होईल. दिवसानुदिवस असल्या कामाची गरज जास्त जास्त लागूं लागली आहे. या कलेचा उपयोग पुष्कळ प्रकारच्या धंद्यांत होण्यासारखा आहे. चवकस मनुव्याच्या सहज लक्षांत येईल की साखरेच्या गाठयांचे ठसे, देशी छिटे छापण्याचे कामी लागणारे नाना तऱ्हेचे ठसे, वगैरे कामांत सुधारणा करण्यास पुष्कळच जागा आहे. ही कला शिकण्यास साधन म्हटले म्हणजे ठिकठिकाणीं ललितकला शिकण्यासाठीं स्थापन झालेल्या शाळा होत. लांकडांवर खोदीव काम करण्यास शिकविण्याकरितां असलेला शिक्षक तांब्यावर व पोलादावर तसलेंच काम करण्यास शिकविण्यासारखा असल्यास विशेष सोय होणारी आहे. छिटें व जाजमें तयार करण्याकरिता लागणारे ठसे आमच्या देशांत जरी शेंकडों वर्षांपासून तयार होत आहेत, तरी हल्लीं विलायतेंत तयार होत असलेले ठसे जास्ती सुरेख व बारीक काम छापण्यास चांगल्या रीतींनें उपयोगी पडण्यासारखे असतात, तसे आमच्या देशांत होत नाहींत. यामुळे आमच्या कामांतील बोजडपणा अजून कायम राहिला आहे.
शिळा प्रेसावरील एकरंगीं नकशीचें काम आपल्या देशांत होऊं ला-
