________________
७० च्या भिगाला आतून वर्षांचा पहावा. म्हणजे त्या भोवती परिवेष ज्योतिर्विलास. आंतन बर्फाचा पातळ लेप करावा, आणि त्यांतून चंद्र किंवा सूर्य त्या भोवती परिवेष दिसेल. देशांतील हवेत नेहमी अभ्र किंवा धुके असते, तेथे खळी फार दिसयातही चंद्रापेक्षां सूर्याभोंवतीं फार दिसतात. उत्तरअमेरिकेंत व रशियांत एक दोन सूर्यपरिवेष आणि महिन्यांत एक दोन चंद्रपरिवेष दिसतात: दील थंड देशांत पारवेष फार दिसतात, उष्णकटिबंधांत उंच व थंड प्रदेशी असलेल्या अभ्रांत ते होतात. परिवेष आणि इंद्रधनुष्य ह्यांचे सविस्तर वर्णन वराहमिहिराने बहत्संहितेत या व ३५ व्या अध्यायांत केले आहे. तसेच गंधर्वनगर, प्रतिसर्य. प्रतिसू. माला, दंड, परिघ इत्यादि चमत्कारही त्याने सांगितले आहेत. व ह्या सनाफले सांगितली आहेत. हे सर्व चमत्कार किरणांचें वक्रीभवन व परावर्तेन आट यामुळे होतात. चंद्र उदय किंवा अस्त पावतांना मोठे दिसतात. हा केवळ दृष्टिभ्रम आहे. या भ्रमानेच दोन तारांचे अंतर खस्वस्तिकी जितके दिसते त्यापेक्षां क्षिति जास्त दिसते. वस्तुतः चंद्रबिंब क्षितिजांतल्यापेक्षां खस्वस्तिकी मोहोते. कारण त्या वेळी त्याचे आपल्यापासून अंतर कमी होते. ही बिंबवा तर कमा हात. हा बिबवृद्धि सर्यग्रहणाया गणितांत धरिली नाही तर ग्रहकाल चुकतो. यावरून खस्वस्ति वरून खस्वस्तिकाकडे चंद्र येतो तसतसा मोठा दिसतो हे उघड आहे. सूर्याचेही अंतर शिर ना.सूयापहा अतर क्षितिजांतल्यापेक्षा स्वस्तिकी कमी होते. परंतु हा कमीपणा सूर्याच्या अति मोठ्या नाही म्हटले तरी चालेल. यामुळे सूर्यबिंब हिशेबांत घेण्याजोगे चंद्रावर वातावरण आहे अशाबद्दल काही प्रमाण दिसन से आणि ग्रह हे चंद्राच्या पलीकडे आहेत, आणि त्यांचे पिधान आलेच आहे. चंद्राच्या भावता वातावरण असते तर पिधान त्यांतन दोनदा वक्रीभवन पावून आपल्याकडे आले असते. व किरण ल्यामुळे तारांचे स्थान बदलते. व त्यामुळे पिधानापूर्वीचे तारांचे स्थान रचे स्थान यांत फरक पडता. हा फरक अर्ध्या विकलेचा पडला तरी न आणि ण्याजोगी सक्षम यंत्रे हडी आहेत. परंतु त्यांतून फरक मुळीच दिसत नाही. बरून चंद्रावर वातावरण असलेच तर त्यांतून दोनदा झालेले वक्रीभवन फल अधी विकला म्हणजे एकदा झालेले पाव विकला होईल, इतके ते वातावरण पृथ्वीच्या वातावरणांतून किरणांचें वक्रीभवन समारे २००० विकला हाते. फार तर पृथ्वीच्या वातावरणाच्या आठ हजाराव्या हिश्शा इतर आठ हजाराव्या हिश्शा इतकें उंच चंद्रावरून १- बहत्संहिता अध्याय ३,३०,३७. गंधर्वनगर म्हणजे पृथ्वावर त नगर दिसतें तें. प्रतिसर्य म्हणजे सूर्यासारखा दुसरा सूर्य दिसतो ता. विचित्र वर्णीचा काठीसारखा आकार दिसतो तो. परिच एक किंवा अनेक चित्रविचित्र तिर्कस रेषा दिसतात त्या. निब हिशेबांत घेण्याजोगे वाला प्रमाण दिसून येत नाही. ता. त्यांचे पिधान चंद्र करितो, हे माग त तर पिधानकाली तारांचे किरण व किरण वांकडे असा पातावरण या ताव गधर्वनगर म्हणजे पृथ्वीवरील नगरासारखे पासारखा दुसरा सूर्य दिसतो तो. दंड म्हणजे मेघीशी तातो. परिघ म्हणजे क्षितिजाजवळ सूर्य असतापन
