________________
जी घनता असा आहे. इतकं धनतेहूनहीप शनीची उष्णा तरी त्या हो. शनीच्या अंगी अहि, परंतु त्यांचे घटताद्वव्याचं सांप्रतचें । लत त्यांच्या योगान। ज्योतिर्विलास. पसरविते. तसेच या मातेच्या योगाने सूर्याच्या प्रचंड घटकद्रव्याच्या मानाने त्याची जी घनता असावी तीहन ती कमी झाली आहे; इतकेच नाही तर पृथ्वीच्या घनतेहूनही कमी झाली आहे. तथापि शनीची उष्णता सूर्याइतकी नाही हे उघड दिसत आहे. तो पुष्कळ उष्णता बाहेर टाकीत असला तरी त्याच्या दूरत्वामुळे आपल्या अनुभवास यत नाही. शनीच्या अंगी इतकी मात्र उष्णता आहे अशी कल्पना केली का तिच्या योगाने तो प्रज्वलित आहे. परंतु त्याचे वातावरण तसे नसून त्यांत अपारदशन आहेत, तरी तेवढीच उष्णता त्याच्या घटकद्रव्याचें सांप्रतचें वै उत्पन्न करण्यास पुरेशी आहे. आणि अशा स्थितीमध्येही तो पुष्कळ तेजस्वी दिसं शकला च्या पृष्ठभागावर पांढरी वाळू पसरलेली असती तर तो जितका चकचकित कित दिसता त्याहूनही सदरह उष्णतेने तो जास्त तेजस्वी दिसेल. कारण त्याच्या वातावरणां करतील. व तील घन आणि शभ्र अशी अभ्रे बोपेक्षाही किरणांचे परावत जास्त करत प्राकडे येईल. त्याच्या प्रज्वलित गोलांतून निघालेला काही प्रकाश अभ्रांमधून आपल्याक आणि वस्तुतः अनुभव असाच आहे. गुरु आणि ह्यांच्या आपल्यास पृथ्वीवर माहीत असलेले कोणतेही पदार्थ असले त त्यांच्या य गोल जितके तेजस्वी दिसावे त्यापेक्षा जास्त तेजस्वी दिसतात असे त्यांचा मोजल्यावरून दिसन आले आहे. आपल्या चंद्राच्या दर चौ मैलावर सूच नीला मिप्रकाश पडतो त्याचा पंचविसावा हिस्सा गुरूला आणि नव्वद हिस्सा शन पाचे पराकतो. यामुळे ते चंद्रासारखे घनावस्थेत असते आणि त्यांची किरणा वतन करण्याची शक्ति चंद्रा इतकी असती तर त्यांचा प्रकारेण्यास चंद्राच्या २५ पट व ९० पट वेळ लागता. परंतु गुरूचा शालेख घेण्यार पट आणि शनीच्यास १५ पट वेळ लागतो. यावरुन की गुरु ना णिनि ह्यांच्या प्रकाशाचा काही भाग त्यांच्या अंगचा ग्रह पर आँचे बनलेले असते तर जसे प्रकाशते तसे हली प्रकाशन पद्ध ज्योतिष्याने ठरविले आहे. ते याहूनही तेजस्वी गोतिष्याचे मत आहे. पोतिष्याचे मत आहे. यावरून हे दोन्ही ग्रह पृथ्वीकनसन त्या तरणक वजीच्या घटकद्रव्यांचे वैरल्य, त्याच्या वातावरण आकाशस्थवतःचा थोडासा प्रकाश आहे असे दर्शविण्यांतलं आंतता यावतें मध्ये असले तरी त्यांतन -रिकी मांग पाहण्यास योग्य ख जांभळे दिसा सरा त्यातून पलीकडचा शनिगोलाचा पृष्ठभाग दिसतो. च्या चित्रावरून शनीचे स्वरूप समजेल. दुर्बिणीतून शनि मोठा दिसला तरी त्यावरूनही त्याच्या महत्वा कल्पना होणार नाही. त्याच्या पर्वपश्चिम व्यासापेक्षां दक्षिणोत्तर व्याय हावा हिस्सा म्हणजे सुमारे साडेसात हजार मैल कमी आहे. ह्यामुना जस अनुक्रमें णि पट आणि शनीच्या पट वेळ लागतो. तर त्यांचा पाच आमच्या वास जागा मान करण्यास
