पान:ज्योतिर्विलास.pdf/142

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले नाही

________________

हैं समजेल. अंतर्योगाच्या वेळी पूर्णिमा असते. परंतु, पूर्ण विव कधीच पाहण्यास होऊन तो पहाटेस दिसतो, पासून त्याचे अंतरही या वेळी ज्योतिर्विलास. अंतर्योगाच्या वेळी शक्राची अमावास्या असते, आणि बहिर्योगाच्या असते. परंत ह्या दोन्ही वेळी त्याचा अस्त असतो. यामुळे शुक्राचे च पाहण्यास सांपडत नाही. अंतर्योग झाल्यावर पूर्वेस त्याचा उदय टस दिसतो, तेव्हां त्याच्या कला वाढत असतात. परंतु आपल्याअतरही या वेळी वाढत असते. यामुळे सगळे बिंब लहान लहान होत असते. पहिल्याने द्वित मइनापगम होतो, तेव्हां ता. होण्याच्या अगोदर सुमारे शुरु पुढे अस्त व बहिर्योग होऊन पश्चिमत त्याचा क्षय होत असतो. पर असते; यामुळे सगळे बिब वाट द्वितीयेच्या चंद्रासारखा दिसता रखा दिसतो. व अस्त होण्या है दुर्बिणीतून दिसणाऱ्या कला च्या वेळी व त्याच्या मागेपुढे आहे. व त्याप्रमाणेच त्या वेळा शुक्राच्या कला कमजा ळ्यांनीही कधी कधी भासते. ही गोष्ट प्राचीन काळी आमच्या अंतर्योगाच्या वेळी सूर्याच्य परंतु पृथ्वी आणि शुक्र यांच्या के तर्योगाच्या वेळी थेट सूर्याच्या आ असतो. तो सूर्यबिंबाचे अधिक्रमण चार वेळां होतें. एकदां झाल्यापासू होते. काही अधिक्रमणांचे काळ चित्रांक १०-शुक्रकलावृद्धिक्षय पहिल्याने द्वितीयेच्या चंद्राप्रमाणे त्याची कोर दिसते. त्याचा पर तेव्हां तो शुक्ल अष्टमीच्या चंद्राप्रमाणे दिसतो. आणि अस्त दर सुमारे शुक्ल त्रयोदशीचतुर्दशीच्या चंद्राप्रमाणे त्याचे बिंब दिसते. पाग होऊन पश्चिमेस उदय झाल्यावर सायंकाळी तो दिसतो, तेव्हां असतो. परंतु या वेळी आपणापासून त्याचे अंतर कमी होत सगळ बिंब वाढत असते. प्रथम तो दिसू लागतो तेव्हां सुमारे वद्य सारखा दिसतो. परमइनापगम होतो तेव्हां वद्य ८ च्या चंद्रासाव अस्त होण्यापूर्वी पुन्हा वद्य १४ च्या चंद्राप्रमाणे कोर दिसते. सणान्या कलांविषयी झाले. नुसत्या डोळ्यांनी तो परमइनापगमाच्या मागेपुढे काही दिवस फार तेजस्वी दिसतो हे वर सांगितलेंच माणच त्या वेळी दुर्बिणीतूनही दिसतो. कला कमजास्त होतात असे सूक्ष्मदृष्टीच्या मनुष्यास नुसत्या डोकधी भासतें. आमचे दैत्यगुरु शुक्राचार्य एकाक्ष आहेत. यावरून काळी आमच्या पूर्वजांच्या लक्षात आली होती असे दिसते. च्या वेळी सूर्याच्या व आपल्या मध्ये शुक्र येतो असें वर सांगितले. शुक्र यांच्या कक्षांची पातळी भिन्न असल्यामुळे शुक्र प्रत्येक अंपट सूर्याच्या आड येत नाही. किंचित् उत्तरेस किंवा दक्षिणेस बाचे अधिक्रमण फार वर्षांनी करितो. २४३ वर्षांत ते फक्त एकदां झाल्यापासन १०५॥, ८, १२१॥, ८ वर्षांनी क्रमाने काहा अधिक्रमणांचे काळ खाली दिले आहेत. १६३१ दिसेंबर इ० स० २००४ , जून ८ इ० स० १३१ डिसेंबर ७ इ० स०