पान:जाणिवांची आरास (Janivanchi Aaras).pdf/42

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

भाषा आणि व्यवहार

 मी भाषा विषयाचा शिक्षक आहे. गेली अनेक वर्षे हिंदी शिकवितो पण मराठी, इंग्रजी व अन्य भाषिक साहित्य भाषेच्या अंगांनी अभ्यासत असतो. अलीकडच्या आपल्या भाषेच्या स्वरुपावरून मी अशा निष्कर्षावर आलो आहे की, माणसांचा व्यवहार बदलतो, तशी भाषाही. अलीकडे शिक्षक, प्राध्यापक माझ्याकडे विद्यार्थ्यांच्या प्राविण्याची माहिती देण्यासाठी म्हणून येतात नि म्हणतात, 'सर, अमुक-अमुक स्पर्धेत आपला मुलगा पहिला बसला.' त्यांना म्हणायचं असतं, ‘अमुक-अमुक स्पर्धेत मुलाचा क्रमांक आला... तो पहिला आला. क्रमांकाने उत्तीर्ण होण्याला आमच्या लहानपणी येणे क्रिया वापरली जायची. आता बसणे क्रिया वापरली जाते. यामागे त्या शिक्षकाच्या खटपटी, लटपटी करून क्रमांक घेतल्याचाच भाव प्रकट होत असतो. शिक्षकांची ही भाषा का बदलली तर त्यांचे व्यवहार बदलले असे अभ्यासातून लक्षात येते.
 पूर्वी पुरस्कार मिळायचे. अलीकडे लोक म्हणतात, 'त्याला अमुकअमुक पुरस्कार लागला.' यात लॉटरी लागल्याचा भाव असतो. म्हणजे एक तर त्याला तो अनपेक्षित मिळतो किंवा वर्णी लागावी तसा लागतो. त्यामागे सन्मानाने मिळाल्याचा भाव नसतो. भाव असतो मर्जीने मिळाल्याचा किंवा जुगार लावावा तसा तो लागतो. जुगारात आधी पैसे लावावे लागतात नि मग जुगार लागतो. अलीकडे पैसे देऊन पुरस्कार घ्यायचं पेव फुटलं आहे. त्यामुळे पुरस्कार मिळत नाहीत, लागतात, असे लोक म्हणतात.
 रोजच्या व्यवहारात मला मलिदा खाणे, लोणी खाणे, काटा मारणे, फिक्सिंग करणे, वशिला लावणे, पैसे खाणे या वाक्प्रचारांचा प्रचार वाढलेला आढळतो.

जाणिवांची आरास/४१