घोडा आणि माणूस
“काय रामूतात्या, उनाला बसल्यासा?' 'व्हय, आताशा पेनशिलीवर हाय! बक्कळ वकुतच वकुत!!' असा गावचावडीवरचा संवाद मी ऐकला नि नजर फिरवली. लक्षात आलं, रामूतात्यांना पेन्शन मिळाल्यामुळे स्वारी कशी निवांत होती. पायाला भिंगरी लावून गावाच्या या टोकापासून त्या टोकापर्यंत दवंडी सादवणारे रामूतात्या लहानपणापासूनच माझ्या जिज्ञासेचा विषय होते. कधीकाळी झुपकेदार फेटा बांधून तरा-तरा चालणारे ताणातले रामूतात्या आज अंमल थकलेले! पेन्शन तर कसली? राजा उदार झाला नि भोपळा दान दिला, पण त्यावरही स्वारी मोगॅबोपेक्षा खूश असायची.
सन १९७० ला पिंपळगावसारख्या छोट्या खेड्यातील पंचायतीतून निवृत्त झालेला हा वृद्ध कुठे नि आज शहरातून सकाळ-संध्याकाळ फिरणारे वृद्धांचे तांडे कुठे? आजचे ज्येष्ठ नागरिक भाग्यवान खरेच! बक्कळ पेन्शन, वाढता महागाई भत्ता, प्रवास सवलत, बँक व्याजदरात एक टक्का अधिक, शिवाय वरिष्ठ विमा योजना, आरोग्य सुविधा एक ना दोन सवलती. शहरातले नोकरदार वृद्ध कुठे नि खेड्यातील निवृत्त शेतमजूर कुठे? नाही म्हणायला मरणाऱ्या मजुराला पंतप्रधान योजनेचा काय तो काडीचा आधार आहे म्हणायचा.
हे कमी म्हणून स्वेच्छानिवृत्त झालेल्यांचे तरुण थवे मी जेव्हा निष्क्रियपणे रस्त्यावरून इकडे तिकडे फिरताना पाहतो तेव्हा मला तीन भावांची स्वेच्छानिवृत्ती घेऊन बांधलेली टोलेजंग हवेली उगीचच आठवत राहते. परवा मी ती पाहिली नि लक्षात आलं की खरंच हा ‘गोल्डन् शेक हँड'आहे. त्याला खरं तर 'मिडास स्कीम' का म्हटलं नाही याचं आश्चर्य वाटतं.
