माझी बायको दर महिन्याला घरातील घासलेली चकचकीत भांडीच परत चकचकीत करत राहते; पण तिला पुस्तकं अशी करावी, स्पर्शावी असं वाटत नाही. घरातील अन्य सुशिक्षितांनाही असं वाटत नाही.
शोभा अशिक्षित; पण मोलकरीण संघटनेच्या मोर्चात जाते. एकटीच जात नाही. कळंब्यातील साऱ्या मोलकरणी गोळा करून जाते. माझ्या घरातील तिचा वावर मला नेहमीच शालीन, सुसंस्कृत नि सुजाण वाटत राहतो,तो तिच्या छोट्या-छोट्या समजदार कृती नि कर्तृत्वामुळे. तिनं आपली भाची आपणाकडे शिक्षणासाठी आणली. माझ्याकडून तिच्यासाठी मदत, मार्गदर्शन घेत राहिली. आता ती शिकून ग्रामसेविका म्हणून स्वतःच्या पायावर उभी आहे. 'मोलकरीण' हा शब्द कसा आला मला माहीत नाही; पण त्या शब्दातील ‘मोल' मला समजवलं शोभानी. कधी-कधी छोटी माणसं मोठी शिकवण देत राहतात. मोलकरीण अशी ‘मोल'करी असते याचं भान बऱ्या सुशिक्षित घरातून मला अपवादानं दिसतं.
एकविसावं शतक हे नव्या अर्थानी श्रमकऱ्यांचं असणार आहे. माणसांची यंत्रावरची परावलंबिता जसजशी वाढत जाईल, तसं श्रमाचं काम करणाऱ्यांचं मोल वाढत जाणार आहे. घरोघरी मोलकरणींवरचं आपलं विसंबून राहणं वाढत आहे. तिच्या कलानी घेण्याची, तिच्याशी जुळवून घेण्याची घरातील स्त्रियांची प्रवृत्ती वाढते आहे. मोलकरणीला आता 'ए' ऐवजी 'अहो' म्हटलं जातंय. या सर्वांमागे खालच्या वर्गाची वाढती सभ्यता व वरच्या वर्गाचा वाढता उद्दामपणा तर कारण नसेल ना, असं मला मोलकरणीच्या ‘मोलकरी होण्यातून वाटत राहतं.
***
