प्रस्तावना १३ गीतेवर जीं अनेक भाष्यें व टीका आहेत, किंवा पूर्वी अगर अलीकडे गीतेचीं प्राकृतांत जो भाषांतरें झाली आहेत त्यांचे प्रस्तुत ग्रंथ लिहितांना इतर बाबतीत नेहमीच प्रसंगानुसार थोडंबहुत सहाय्य झालेले असल्यामुळे त्या सर्वाचे आम्ही अत्यंत ऋणी आहोत, हें येथे सांगणें अवश्य आहे. आणि तसेंच ज्या पाश्चिमात्य पंडितांच्या ग्रंथांतील सिद्धान्तांचा जागोजाग उल्लेख केलेला आहे त्यांचेहि आभार मानिले पाहिजेत. किंबहुना या सर्व ग्रंथांच्या मदतीखेरीज प्रस्तुतचा ग्रंथ लिहितां आला असता की नाही याची वानवाच असल्यानं या प्रस्तावनेच्याँ आरंभा “संतांची उच्छिष्टं बोलतों उत्तरें” हें तुकारामबुवांचे वाक्य आम्हीं घातले आहे. सर्व कालीं एकसारखेंच लागूं पडणारें म्हणजे त्रिकालाबाधित ज्ञान सांगणाच्या गीतेसारख्या ग्रंथानें कालभेदानुरूप नवें नवें स्फुरण मनुष्याला प्राप्त व्हावें यांत कांही नवल नाहीं; कारण अशा व्यापक ग्रंथाचा हा धर्मच असतो. परंतु तेवढयानें प्राचीन पंडितांनी असल्या ग्रंथांवर जे परिश्रम केलेले असतात ते व्यर्थ होत नाहीत. गीतेची इंग्रजी, जर्मन वगैरे भाषांतून पाश्चात्य पंडितांनीं जो भाषान्तरे केली आहेत त्यासहि हाच न्याय लागूं पडतो. ही भाषांतरें प्रायः गीतेच्या प्राचीन टीकाकारांस अनुसरून केलेली असतात. तथापि कांहीं पाश्चिमात्य पंडितांनी गीतेचा स्वतंत्ररीत्या अर्थ लावण्याचीहि खटपट सुरू केली आहे. पण खन्या (कर्म-) योगाचे तत्त्व अथवा वैदिक धार्मिक संप्रदायाचा इतिहास नीट लक्षांत न आल्यामुळे, अथवा बहिरंगपरीक्षणाकडेच त्यांचा विशेष कल असल्यामुळे, किंवा दुस-या अशाच कारणांनी, पाश्चात्य पंडितांचीं ही विवेचनें पुष्कळ अपुरीं व कांहीं काही स्थळी तर नि:संशय भ्रामक व चुकीचीं आहेत. गीतेवरील पाश्चात्य पंडितांच्या या ग्रंथांचा येथं सविस्तर विचार किंवा परीक्षा करण्याचे कारण नाहीं. त्यांनीं उपस्थित केलेल्या प्रमुख प्रश्नांसंबंधीं आमचे काय म्हणणे आहे तें या ग्रंथाच्या परिशिष्टप्रकरणांत दिलें आहे. तथापेि अलीकडे आमच्या पहाण्यांत आलेल्या गीतेवरील कांही इंग्रजी लेखांचा उल्लेख येथे केला पाहिजे. पहिला लेख मि. बुक्स यांचा होय. मि. बुक्स हे थिआसफिस्ट पंथाचे असून भगवद्गीता कर्मयोगपर आहे असें त्यांनी आपल्या गीतेवरील ग्रंथांत निरूपण केले आहे व आपल्या' व्याख्यानांतूनहि हेंच मत ते प्रतिपादन करीत असतात. दुसरा लेख मद्रासचे मि. एस्. राधाकृष्णम् यांचा असून तो छोटयाशा निबंधरूपानें अमेरिकंतल्या ‘सर्वराष्ट्रीय नीतिशास्रावरील त्रैमासिकांत' प्रसिद्ध झाला आहे (जुलै १९११). यांत आत्मस्वातंत्र्य व नीतिधर्म या दोन विषयांसबंधानें गीता व कान्ट यांचे साम्य दाखविलें आहे. आमच्या मतें हें साम्य याहूनहि अधिक व्यापक असून, ग्रीन याची नैतिक उंपपति कान्टपेक्षांहेि गीतेशीं अधिक जुळती आहे, पण या दोन्ही प्रश्नांचा खुलासा या
