पान:कमळाची पानं (Kamalachi pan).pdf/170

 "काय हरकत आहे ते तुला कळत नसलं तर मी समजावून सांगू शकत नाही."
 "ठीक आहे. मी करीन नोकरी. त्याला तर तुमची हरकत नाही ना?"
 तिनं कॉलेज सोडलं. एका खाजगी संस्थेत तिला कारकुनाची नोकरी मिळाली. अर्धवेळ आणि तुटपुंज्या पण तिचा स्वाभिमान जपण्याइतपत पगाराची. मग तिला एक कल्पना सुचली. त्यांच्या घराला पुढे लहानशी पडवीसारखी जागा होती, तिथे एक दुकान थाटलं. उधारीवर एक बैठं कपाट, वह्या, पेन्सिली, कंपासबॉक्स, बॉलपेनं आणि रिफिल आणि तऱ्हेतऱ्हेच्या गोळ्या, बिस्किटं असं सामान आणलं. जवळच एक शाळा होती त्यातली मुलं त्यांच्या घरावरून ये-जा करायची. तिला वाटलं रणजितचा वेळ जाईल आणि थोडी कमाईही होईल.
 रणजित म्हणाला, "वेड लागलंय का तुला? मी दुकानच्या गल्ल्यावर बसणार नाही."
 "का? कमीपणा वाटतो त्यात? काम करून पोट भरण्यात कसला कमीपणा? आणि मी दुकानातल्या गल्ल्यावर बसत होते की. मग माझ्याशी लग्न कस केलंत?"
 "तुझी गोष्ट वेगळी होती. तुला दुसरा काही मार्ग नव्हता."
 "मग आत्तातरी कुठे मार्ग आहे. कुणी तरी घातलेल्या भिकेवर जगण्यापेक्षा मी कसलंही काम करीन."
 "मी दादांकडून जे घेतो ती भीक नाहीये. माझ्या हक्काचं आहे."
 "पुन्हा तेच. त्यांनी पैसे द्यायचं थांबवलं तर तुम्ही काय करू शकणार आहात?"
 "का म्हणून थांबवतील?"
 तुमची कोंडी करण्यासाठी असं तिच्या तोंडावर आलं होतं पण ते ती बोलली नाही. ती फक्त म्हणाली, "आयुष्यभर असंच परावलंबी राहायचं का आपण?"
 "आयुष्याच्या गोष्टी करू नकोस. परिस्थिती काही कायम अशीच राहाणार नाही."
 "स्वप्नं पाहाताय तुम्ही."
 फावल्या वेळात तीच दुकान चालवायची. मनात म्हणाली, निदान 'माझ्या बायकोनं गल्ल्यावर बसायचं नाही' असं तरी ते म्हणत नाहीत.

कमळाची पानं । १७०