पान:एकविसाव्या शतकातील शिक्षण (Eakavisavya shatakatil shikshan).pdf/73

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

यांचं फुटलेले पेव आता शहरांपुरतेच मर्यादित न राहता ते तालुका, खेड्यांपर्यंत येऊन भिडले आहे. वाडी, वस्तीवरील शाळांना या बदलांचा स्पर्शही नाही.
 प्राथमिक व माध्यमिक शिक्षणाप्रमाणेच उच्च शिक्षणातही सॅम पित्रोदांच्या राष्ट्रीय ज्ञान आयोग अहवाला (२००७) च्या अनुषंगाने भारत सरकारने सल्ला देण्यासाठी नेमलेल्या प्रो. यशपाल समितीने आपला अहवाल (२००९) सादर केला असून, त्यानुसार लोकसभेत उच्च शिक्षणात सुधारणा, आधुनिकीकरण, पुनर्रचना करणा-या विधेयकाचे (The National Commission for Higher Education and Research Bill - 2010, आणि The National ACcreditation Regulatory Authority for Higher Education Institutions) मसुदे प्रकाशित झाले आहेत. त्यानुसार पारंपरिक विद्यापीठीय शिक्षणाचा संकोच व आंतरराष्ट्रीय संस्था विद्यापीठांना मुक्तद्वाराचे धोरण अमलात येईल. त्यानुसार आज सर्वसामान्यांची मुलं डॉक्टर्स, इंजिनिअर्स होऊ शकतात. त्यांना दरवाजे बंद होऊन शिक्षण घेणा-यांना कर्जबाजारी करण्याची व्यवस्था उंब-यावर येऊन उभी आहे.

 अशा पार्श्वभूमीवर महाराष्ट्रातील आजचे ग्रामीण शिक्षण तेथील विद्यार्थी, पालक व शिक्षकांची सध्याची स्थिती, त्यांच्या अपेक्षा पाहता काय करता येईल हे पाहणे अधिक महत्त्वाचे आहे. ग्रामीण महाराष्ट्रात पूर्वप्राथमिक शिक्षण (बालवाडी / अंगणवाडी) अद्याप सार्वत्रिक झालेले नाही. प्राथमिक स्तरावर गळतीचे प्रमाण मोठे आहे. सन २००१ च्या जनगणनेनुसार अजूनही ६५टक्के जनताच साक्षर आहे. ३५टक्के निरक्षरांत स्त्रियांचे प्रमाण अधिक आहे. प्राथमिक स्तरावर ‘सर्व शिक्षा अभियान' योजनेअंतर्गत वर्गखोल्या, प्रसाधनगृह, शिक्षक, शैक्षणिक साधने, पोषण आहार, दत्तक योजना, मोफत गणवेश, पाठ्यपुस्तके इत्यादींमुळे शिक्षणाचे प्रमाण वाढले तरी शिक्षणाचा दर्जा सुधारला असे फारसे चित्र नाही. दारिद्रयरेषेखालील कुटुंबातील मुलेच आज जिल्हा परिषद/नगरपालिकांच्या शाळांत शिक्षण घेतात; कारण त्यांना दुसरा पर्यायच नाही. ज्यांना पर्याय उपलब्ध आहेत, असा एक नवश्रीमंत वर्ग खेड्यातही उदयाला आला आहे. विशेषतः जलसिंचन सुविधा असलेल्या शेतक-यांची, ऊस, सूत, कापूस कारखाने, लागवड क्षेत्रातील कुटुंबे, खेड्यातील सरकारी नोकर, शिक्षक, प्राध्यापक, डॉक्टरांची मुले, व्यावसायिकांची मुले यांचा लोंढा मराठी शिक्षणाकडून इंग्रजी, सेमी-इंग्रजी माध्यमांकडे वळतो आहे. खेड्यातील तालुक्याकडे, तालुक्यातील जिल्ह्याकडे, जिल्ह्यातील शैक्षणिक संकुलं (एज्युकेशन मॉल्स) असलेल्या गावी गतीने होणारे संक्रमण एका

एकविसाव्या शतकातील शिक्षण/७२