पान:एकविसाव्या शतकातील शिक्षण (Eakavisavya shatakatil shikshan).pdf/24

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

इंग्लंड
 सन १९९० च्या दरम्यान मी इंग्लंडमध्ये काही दिवस होतो. त्या काळात तिथं शिक्षकांचे दुर्भिक्ष असल्याचे ऐकले होते. सन २००५ मध्ये मी शिक्षक प्रशिक्षण महाविद्यालयाचा प्राचार्य म्हणून कार्यरत असल्याच्या काळात एका संशोधनाच्या निमित्ताने इंग्लंडमधील उत्कृष्ट शिक्षक घडणीचा कार्यक्रम अभ्यासताना असे लक्षात आलं की, आजवर आपल्या वसाहत प्रमुख म्हणून असलेल्या भूमिकेतून (Roll of Commonwealth) जागे होऊन इंग्लंडने विदेशी शिक्षक नियुक्तीऐवजी एतद्देशीय शिक्षकनिर्मितीवर भर दिला. सन २००० साली हे धोरण इंग्लंडने स्वीकारले तेव्हा त्यांना केवळ आठ शिक्षक हाती लागले होते, हे कुणाला खरे वाटणार नाही; पण आज २०१० साली इंग्लंड शिक्षकनिर्मिती व भरतीवर स्वयंपूर्ण व स्वावलंबी झाला आहे. हे सारे शिक्षक घडणीसंबंधी राजकीय इच्छाशक्ती व सबळ आर्थिक तरतुदींमुळे शक्य झाले. शिक्षक भरतीसाठी इंग्लंडने जगभर जाहिराती दिल्या. सर्वेक्षण केले. शिक्षक कुठून, कसे आणता येतील याचा शोध घेतला. प्रसंगी परदेशी शिक्षक आमंत्रित केले. अर्ज, मुलाखती, प्रात्यक्षिक अध्यापनातून शिक्षक निवड प्रक्रिया राबविली. केवळ शिक्षकांची कमतरता भरून काढण्यासाठी जी योजना (Drive) राबवली त्यासाठी १५० दशलक्ष पौंड इतका मोठा खर्च केला. देशात चांगले शिक्षक व्यवसायात यावेत म्हणून पदवीधारकांसाठी ६००० शिष्यवृत्त्या (Bursary) जाहीर केल्या. ती शिष्यवृत्ती विशेष बाब (राष्ट्रीय गरज) म्हणून करमुक्त के ली. गणित व विज्ञानाच्या शिक्षकांची कमतरता विशेष होती. ती भरून काढण्यासाठी ‘Golden Hallo' योजना राबविली. त्या विषयशिक्षकांसाठी विशेष वेतन दिले. "Teaching - Making a Difference" असा प्रचार करून चांगले प्रज्ञावंत शिक्षकी व्यवसायात आणले. देशभर विविध मार्गांनी 'शिक्षक' हा प्रतिष्ठित व्यवसाय (Prestige Profession) बनविला. आज इंग्लंडमध्ये केवळ १टक्के रिक्त पदे आहेत, जी कधीकाळी ६०टक्के होती, हे खरेच वाटत नाही.

 आज भारतात डी. एड., बी. एड. झालेले हजारो तरुण आहेत; पण शासन स्तरावर भरती बंद असल्याने प्राथमिक, माध्यमिक, उच्च माध्यमिक, महाविद्यालय व विद्यापीठाच्या स्तरांवर हजारो पदे रिक्त आहेत. चांगले शिक्षक घडायचे तर आश्वस्त शैक्षणिक पर्यावरण हवे. आपल्याकडे मात्र सर्वत्र अस्वस्थता, अनास्था आहे.

एकविसाव्या शतकातील शिक्षण/२३