पान:एकविसाव्या शतकातील शिक्षण (Eakavisavya shatakatil shikshan).pdf/107

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

ज्ञानाच्या क्षेत्रातील महासत्ता होण्याचे स्वप्न बाळगून आहोत. उच्च शिक्षणाचं सार्वत्रिकीकरण व श्रमिकांचे तांत्रिक सबलीकरण जोवर होणार नाही, तोवर महासत्ता बनण्याचे आपले ध्येय केवळ मृगजळ बनून राहील. त्यासाठी समानता व गुणवत्तेमध्ये परस्पर समन्वयाचे नाते असण्याची गरज आहे. नव्या स्वरूपाच्या दृष्टिकोनाचीही त्यासाठी तितकीच गरज आहे. त्यापेक्षा समानता व गुणवत्ता असा सारखाच विकास व्हायला हवा. संख्या नि गुणवत्तेची विषमता कालसंगत ठरत नाही. त्यासाठी ओझे बनून राहिलेल्या मनुष्यबळाचे रूपांतर साधनसंपत्तीत करण्यासंबंधीच्या नव्या राष्ट्रीय धोरणाचा अंगीकार करणं अनिवार्य आहे. आपल्या देशाच्या लोकसंख्येत ५४ टक्क्यांपेक्षा अधिक २५ वर्षे वयोगटातील तरुणांचा भरणा आहे. अन्य विकसित देशांत मात्र असा भरणा वृद्धांचा आहे. आपले तरुण मनुष्यबळ हे आपलं वरदान ठरू शकतं; पण त्यासाठी द्रष्टे नियोजन आवश्यक आहे. या क्रियाशील तरुण मनुष्यबळाचे सुयोग्य नियोजन आवश्यक आहे. त्याचे सुयोग्य नियोजन झाल्यास आगामी २५ वर्षांत आपण देशाच्या विकासात द्रष्टी गुंतवणूक केल्यासारखे होईल.
 क्रियाशील, तरुण मनुष्यबळ विकासासंबंधी जिनेव्हामध्ये संपन्न झालेल्या 'युनेस्को'च्या सर्व तरुणांसाठी गुणवत्ता शिक्षण' विषयावरील आंतरराष्ट्रीय परिषदेत नुकताच विचार करण्यात आला आहे. या परिषदेत सर्वसंमतीने हे जाहीर करण्यात आले आहे की, ‘उज्ज्वल भविष्याच्या शाश्वतीसाठी १२ ते २० वर्षे वयोगटातील सर्व तरुणांच्या गुणवत्ताप्रधान शिक्षणाच्या संधीचा विकास केला गेला पाहिजे. हे लक्षात घेऊन स्थानिक, राष्ट्रीय व जागतिक पातळीवर तरुणांची सामाजिक उपेक्षा थांबविली पाहिजे व प्रसंगी त्याविरुद्ध संघर्ष करणारी यंत्रणा उभारली पाहिजे. तरुणांना जबाबदार नागरिक बनविण्यासाठी, त्यांच्यात जीवनविषयक कृतिक्षमता वाढविण्यासाठी तिच्या विकासार्थ, कार्यजगतात त्यांचे यशस्वी एकात्मिकीकरण होण्यासाठी म्हणून त्याचं प्रबोधन आवश्यक आहे. तरुणात असा बदल घडायचा तर शिक्षण हा मूलभूत हक्क व्हायला हवा. त्यातच सर्वांचं हित सामावलेलं आहे.
सार्वजनिक व खासगी अर्थसाहाय्यातील समान शाश्वती

 उच्च शिक्षणातील संख्यात्मक व गुणवत्तेची गरज भागविण्यासाठी जागतिक बँकेने, या क्षेत्रात सार्वजनिक भांडवलाच्या निर्गुतवणुकीचे नि खासगी निधीच्या गुंतवणुकीचे धोरण स्वीकारले आहे. त्यांच्या दृष्टिकोनातून उच्च शिक्षण ही बिनमूल्याची वस्तू (Non-merit goods) म्हणून फायदेशीर गुंतवणूक नव्हे. त्यापेक्षा प्राथमिक शिक्षणातील गुंतवणूक ही मनुष्यबळ विकासाच्या दृष्टीने

एकविसाव्या शतकातील शिक्षण/१०६