जगवलाच ना? मग दु:ख उगाळीत जमिनीची, पिकाची, जित्रापाची अशी हयगय आपण कशी कली? आता आपल्याला तेवढाच आधार आहे.
तिचा पुतण्या तिला भेटायला यायचा. त्यानेच चुलत्याला अग्नी दिला होता. तो येऊन आपली विचारपूस करतो म्हणून तिला भारी कौतुक वाटायचं, चुलत्याच्या मागे चुलतीला अगदीच वाऱ्यावर सोडली नाही म्हणून. वाटायचं, माझा मुलगा असता तर त्याच्याकडे बघून मी कसेही दिवस काढले असते. पण जे नशिबातच नाही त्याच्याबद्दल दुःख करून काय उपयोग?
ती जरा सावरलीय असं पाहून पुतण्यानं विचारलं, "काकी, आता तुमी कुठं जाणार?"
"जानार रं कुटं? होच माजं घर न्हवं का?"
हितं काय करणार?"
"इक्तं दीस काय करीत व्हते? त्येच."
एकटयाच?"
"तर म दुसरं कोन हाय मला? मदत लागली मंजी येखादा गडी लावीन. आन अडल्यापडल्याला तुमी सारी हायताच की."
एकदा त्यानं विचारलं, "तुमाला भीती नाही वाटत एकटं रहायला?"
"भीती कशापाई? माज्याकडं काय पैशाचं डबोलं हाय का सोनंनाणं? का मी तरणीताठी हाय की कुनीबी यिऊन माज्यावर हात टाकावा?"
एकदा त्यानं म्हणून पाहिलं, "तुमाला एकटीला जमत नसलं तर जमीन माझ्या ताब्यात द्या. तुम्ही माझ्यापाशी रहा. तुमाला काही कमी पडणार नाही. माझी आय असती तर संभाळली नसती का मी?" रखमा जरा रागावूनच म्हणाली, "कोन म्हनतं जमत न्हाई म्हणून? माजी जमीन माजं घर सोडून मी कुटंबी जानार न्हाई."
याच्या पुढची पायरी म्हणून त्यानं तिला पैसे देऊ केले. "जमिनीच्या बदल्यात मी थोडेफार पैसे देईन तुम्हाला. ते घेऊन तुम्ही कुठंबी रहा." रखमाला जिद्द होती पण परिस्थितीचे सगळेच घटक इतके प्रतिकूल होते की ती एकटी उभी राहून त्यांच्याविरुद्ध लढा देऊच शकली नाही.
इतकं झाल्यावर शेवटी आपला भोळेपणा तिच्या ध्यानात आला. आपणच चुलत्याचे वारस अशी पुतण्याची ठाम खात्री होती. मस वील केलं असेल त्यानं म्हणून काय झालं? बायकोच्या नावानं कुणी जमीन ठेवतं? रक्ताच्या माणसाला जमीन ठेवायला नको?
