रंगवीत. जागतिकीकरणाच्या धक्क्याने डांगच्या विकासाची सारी क्षितिजेच उलटीपालटी झाली आहेत.
डांग हा गुजरातमधील सगळ्यांत लहान जिल्हा. सगळ्या जिल्ह्यात तालुका एकच. शहरे – शहरे कसली, मोठी खेडीच, दोन - अहवा आणि वघई. गावे तीनशेच्या आसपास. ग्रामपंचायती फक्त सत्तर आणि लोकसंख्या दीड लाखाच्या खाली, म्हणजे आपल्याकडील मोठ्या बाजारपेठेच्या गावाच्या पसाऱ्यापेक्षाही कमी. सारा प्रदेश जंगलांचाच. वस्ती प्रामुख्याने आदिवासींची. एके काळी जंगलतोड कंत्राटदारांनी आदिवासींवरील जुलुमाचा मोठा हैदोस घातला होता. गोदाताई आणि श्यामराव परुळेकरांचे हे कार्यक्षेत्र. कोळशाचा कोटा पुरा झाला नाही तर पेटत्या भट्टीत कामगारांना ढकलून दिल्याच्या वार्ता फार अनोळखी नव्हत्या, अशा वेळी 'गोदाराणी'ने लोकांत माणुसकीची जाणीव आणण्याचा यज्ञ आरंभिला.
वघई गावी, तेथील कृषी विज्ञान केंद्राने एक छोटासा समारंभ स्वागतासाठी केला होता. आमदार सारे शेतकी अधिकारी, जंगल अधिकारी झाडून हजर होते. सभेच्या जागेकडे जाताना राहून राहून वाटत होते, की आपण धुळे जिल्ह्याच्या साक्री तालुक्यातील भागतच फिरतो आहोत. लोकांची रहाणी, घरांची मांडणी, दुकानांची ठेवण, स्त्रीपुरुषांची वेशभूषा – काही म्हटल्या, काही फरक नाही.
सभेला सुरुवात झाली. अधिकारी बोलले, आमदारसाहेब बोलले, सारे गुजरातीत. कलेक्टरसाहेब महेशकुमारसुद्धा गुजरातीतच बोलले. दिल्लीच्या कार्यालयातील माझे निजी सचिव एरवी सभेत बोलायला तयार होत नाहीत; पण वघईला ते बोलले, कारण प्रशासकीय सेवेत आल्यानंतर पहिल्यांदा कलेक्टर म्हणून त्यांची नेमणूक झाली होती ती या जिल्ह्यात, जुन्या आठवणी उचंबळून आल्या असाव्यात म्हणून तेही बोलले - गुजरातीतच, माझी बोलायची वेळ आली. मी सुरुवात केली. "कोणत्या भाषेत बोलू? गुजराती मला चांगले येत नाही. हिंदी माझी भाषा नाही, ना तुमची. म्हणून मराठीतच बोलतो." लोक एकसुरात म्हणाले, "आमचीही भाषा कोकणीच आहे." मग पाऊणएक तास मराठी भाषण रंगतच चालले. 'शेती करून कोणाचेही कर्ज फिटल्याचे ऐकिवात नाही,' 'शेती परवडत नाही म्हणून दुधाचा धंदा करण्यासाठी गायीम्हशी ठेवल्या तर पोटच्या पोराच्या तोंडाला दुधाची वाटी लागत नाही, सोसायटीचा चेअरमनमात्र दर वर्षी एकेक माडी वाढवतो' अशा सगळ्या मुद्द्यांना कोचीनपासून अमृतसरपर्यंत सगळ्या शेतकऱ्यांची सारखीच दाद मिळते तशीच डांगच्या शेतकऱ्यांची.
